S’ìsula de Tavolara est unu monte calcàreu de s’època mesozòica (225-65 milliones de annos a como) chi si nche pesat sae su mare fintzas a 565 metros de artària intre granitos traballados dae su bentu e tutados dae sa mata mediterrànea. In su perìodu de acabbu de su paleolìticu superiore (belle 35.000 annos a como) su paesàgiu de Tavolara fiat diferente de su totu dae cussu de como.
Sas partes prus artas de s’ìsula, difatis, fiant partzidas dae una bega e custa fiat cullegada a su restu de sa Sardigna pro mèdiu de unu tretigheddu de arena. In su Neolìticu mèdiu, belle 6.000 annos a como, s’òmine cumparit pro sa prima borta, comente demustrant sos retsos umanos e sos trastes agatados in sa Gruta de su Papa, chi oe non si podet arribbare dae terra. Sa gruta, a dolu mannu, l’ant isrobbada pro tempus meda, ma mustrat tratas de aposentadas de s’òmine chi documentant una de sas culturas sardas prus antigas, cussa de Bonu Ighinu.
Intre de sas iscobertas reghentes, bi sunt unas cantas pinturas rupestres chi retratant unos cantos òmines istilizados. S’intrada de sa gruta s’aberit cun una buca manna chi nche giughet a una sala interna a prus pianos. Unu coladòrgiu astrintu, in parte aundadu, ponet in comunicatzione cun una segunda sala invasa dae terrapipa, istalatites e istalagmites.
Ant agatadu repertos fintzas in sos fundales marinos, che a restos de imbarcatziones de linna, istèrgios e manufatos, e custu nos permitit de cumprèndere comente samatessi ìsula, pro more de sa positzione sua istratègica in su Mediterràneu, fiat unu rugradis mannu de tràficos marinos. Sas ìsulas, duncas, depient èssere a seguru puntos de riferimentu de importu in sas rutas de sas naves pro si buscare abba e màndigu, in prus de ofèrrere unu logu seguru dae s’arriscu de pigare maladias mortales che a sa malària, isparghinada meda peri sa costera.
Tra sos logos naturalìsticos prus de interessu de s’ìsula non si podet a seguru ismentigare sa Spiaggia Spalmatore di Terra, a seguru sa prus bella e distinta de Tavolara etotu. In prus si podent fàghere escursiones de interessu a pee fintzas a sa Punta Cannone manna, su cùcuru prus artu de s’ìsula. Pro bi pòdere andare si depet artziare in una caminera afurriada dae una vegetatzione tìpia a pota in su nord de s’ìsula. In s’interis artziende si podent castiare cugiones de interessu cun colores ispantosos subra totu sa Gaddura e sa Còrsica, prus a notu cando bi sunt dies lìmpias e craras. Intre de sas àteras escursiones, posca, si consìgiat de bisitare fintzas s’àtera chima de Tavolara, Punta La Mandria, dae ue si at a pòdere abbaidare cara a Molara.
AIG
Faina fata cun s’agiudu de sa Regione Sardigna – IMPRENTAS 2021-2022 – L.R. 22/2018, art. 22.
