Ultime notizie pubblicate
Candelora – Ai componidoris Danilo Casula e Giampaolo Mugheddu i ceri benedetti
Sa Carrela ‘e Nanti di Santu Lussurgiu
Sartiglia 2023: resi noti i nomi dei Cavalieri partecipanti
LA STAND UP COMEDY DI VALERIO AIRÒ ROCHELMEYER PER LA PRIMA VOLTA IN SARDEGNA
Aperte le iscrizioni Online: Premio Andrea Parodi per musicisti di tutto il mondo.
Oristano ha festeggiato una nuova centenaria: Michela Mele.
Esplorando le meraviglie naturali di Sadali: alla scoperta del borgo, delle sue cascate e sorgenti
Sa Stiddiosa; la cascata nascosta della Barbagia
È un film italiano il vincitore del “Fiorenzo Serra” 2022
Il Gambero Rosso premia la Cantina Canu
LA FONDAZIONE MONT’E PRAMA A NEW YORK PER SIGLARE ACCORDI DI PROMOZIONE PER IL 2023
ATZARA, UN AUTUNNO IN BARBAGIA TRA VINO E ARTE
I CREATIVI SARDI VESTONO I NUOVI CANNONAU OLIANAS
La Basilica della Santissima Trinità di Saccargia
NORBELLO SI CANDIDA A DIVENTARE IL POLO DEL FUMETTO NELL’ISOLA
L’ANIMAZIONE MADE IN SARDINIA PER LA CAMPAGNA CONTRO IL BULLISMO
SINGOLARE FEMMINILE, L’ARTE CONTRO LA VIOLENZA SULLE DONNE
COME SI FA UN VIDEOGAME? UN CORSO DELLA SARDEGNA FILM COMMISSION
CHIUDE LUCIDO FESTIVAL 2022 CON OLTRE MILLE PERSONE COINVOLTE

Chimbe figuras de sa paristòria sarda intra de sas prus connotas e particulares

Brùscias, fadas, criaduras ammajadoras. Nono, non semus faeddende de unu romanzu fantasy, ma de sas figuras chi abbiatzant sa mitologia de sa Sardigna. S’ìsula nostra est rica e prena de contos antigos meda chi giughent a protagonista figuras ammajadoras de sa paristòria chi connoschimus galu oe in die. Nde ammentamus unas cantas.
1 – Sas Janas
Sas Janas sunt de seguru cussas intra de sas prus nòdidas. Sunt sas “fadas” de sa mitologia sarda (mancari in carchi logu ddas pintent comente a sùrbiles), piticheddas, bellas meda, bestidas in colore ruju biu cun unu mucadore bordadu cun oro, prata e prendas a filigrana. A de die no essint, ca su sole las diat brusiare e bivent in grutas piticheddas, chi oe in die lis narant “Domus de janas”. Narant chi sunt a tretu de istabilèssere, cando s’acostàgiant a sos bartzolos de sos pipios dormende, si su tempus benidore issoro est intregadu a sa bona sorte o nono. In carchi logu, imbetzes, sas janas si fùrriant a èssere “malas Janas”, duncas istrempiosas e malas; in àteros logos narant fintzas chi nde furant a sos pipios.
2 – S’Orcu
Sos orcos non los agatamus in sa Terra de Mesu ebbia (Su sennore de sos aneddos), ma fintzas – a tenore de sa paristòria – in Sardigna. Sos orcos biviant in sos nuraghes e, difatis, fintzas oe, unos cantos nuraghes lis narant “Sa dom’’e s’orcu”. Los pintant mannos, grussos, cun sos bratzos longos e piludos, e nde faghent assustare a sos piseddos chi, in fatu a su tàgiu de is berbeghes, non faghiant istragassu cando passaiant acanta de sa domo de s’orcu, pro non nde l’ischidare.
3- Pundàciu
E, a pustis de sas Janas e de s’Orcu, non podiant mancare sos duendos. Pundàciu, in sa mitologia sarda, est unu duendu tirriosu e istrempiosu chi nche pigat a su petus de sas persones cando dormint pro lis dare infadu. Est lestru lestru, curret in totue e brincat cale si siat impèigu, podet cumpàrrere in cale si siat forma e podet isparèssere totu in una. Narant chi, cando non si biet in giru, est cuadu a suta de terra cun sos iscusòrgios suos chi sunt, pro nàrrere sa beridade, cuddos leados a sas persones chi lis dat infadu. Pro nde torrare mere de s’iscusòrgiu furadu narant chi tocat a nde li furare unu de sos bonetes cando issu est galu a subra de su petus. Ma tocat a istare a s’avèrtida: Pundàciu est àbile meda e nche resurtat a si fàghere lastimare e ti cumbinchet deretu a li torrare su bonete.
4 – Momoti
In Sardigna, forsis, non b’at pipiu chi non connoschet custu nùmene. A Momoti lu pintant comente a un’òmine a manteddu nieddu, cun una matzoca annuada e cun una paja de iscarpas betzas. Cuat is ogros a suta de su cuguddu, pro ite narant chi sa mirada sua siat orrorosa. Est semper ghira ghira e ascurtat si in sas domos bi sunt pipios abbetiosos. In àteros logos si presentat fintzas comente a unu duendu malu chi ponet in fatu e nde furat a sos pipios chi non ghirant a domo in antis de s’iscurigadòrgiu.
5- Maschinganna
Segundu sas paristòrias est unu dimòniu brullanu chi s’ispàssiat faghende brullas a sos cristianos, prus che totu a sos pastores, ma sena de lis nòghere. Si presentat in formas diferentes e, a bortas, no est malu: carchi borta a sos pastores lis dat fintzas amonestos utilosos.
Custas sunt chimbe intra de sas figuras de s’imbentu chi ànimant sa mitologia de s’ìsula nostra, personàgios ùnicos chi tenimus nois ebbia. Contos chi parent chi mudent s’ìsula nostra in una terra fadada, unu de sos piessignos culturales ùnicos de sa Sardigna.
a.i.g.
Attività realizzata col contributo della Regione Sardegna – IMPRENTAS 2020-2021. LR 22/2018, art22
Share on facebook
Facebook
Share on twitter
Twitter
Share on linkedin
LinkedIn
